Pinokkio (1940)
Nog voordat 'Sneeuwwitje en de Zeven Dwergen' in de bioscoop te zien was kondigde Walt Disney al zijn tweede getekende speelfilm aan. Het zou een bewerking worden van "Pinokkio", Carlo Collodi's verhaal over een marionet die tot leven komt. Meer nog dan bij eerdere producties werd er gebruik gemaakt van de speciaal voor de Disney Studio's ontworpen multiplane camera. Hierdoor krijgen de tekeningen meer diepte doordat er verschillende lagen tegelijk gefilmd worden. Een fraai voorbeeld is de openingsscène waarbij de camera langzaam over het stadje glijdt en inzoomt op de werkplaats van Gepetto.
Walt Disney tekende niet zelf maar had wel duidelijke ideeën over hoe de personages eruit zou moeten zien. Zo bepaalde hij dat Pinokkio meer op een jongetje zou moeten lijken dan op een harlekijn zoals hij gebruikelijk werd afgebeeld op illustraties. Ook kreeg Japie Krekel een grotere rol dan in het boek. Hij vertelt het verhaal vanaf het moment dat hij op een avond schuilt in de werkplaats van de timmerman Gepetto die net een houten pop heeft gemaakt. Hij zou het liefst een eigen zoon hebben, en zijn wens wordt werkelijkheid als de Blauwe Fee de marionet tot leven wekt. Omdat Pinokkio nog veel moet leren wijst ze Japie Krekel als zijn geweten aan.
Gepetto is dolblij maar de nieuwsgierige Pinokkio gaat al snel de fout in als hij niet naar school, maar met de vos Jantje Fatsoen en de kat Gideon meegaat. Zij verkopen hem aan de poppenspeler Stromboli die Pinokko in zijn theater laat optreden. De Blauwe Fee heeft beloofd Pinokkio in een echte jongen te veranderen als hij zich gedraagt. Hij heeft nog een lange weg te gaan en iedereen kan zien als hij liegt doordat zijn neus steeds langer wordt. In de film is dit een komisch moment geworden: Pinokkio's neus wordt niet alleen langer, er groeien ook blaadjes uit waar uiteindelijk zelfs een vogelnestje tussen zit.
Vanwege de Tweede Wereldoorlog werd de film in veel landen, waaronder Nederland, jaren later pas uitgebracht. Voor de Disney Studio's betekende dit een groot financieel verlies, het zou lang duren voordat de film uit de kosten was. Wel kreeg Walt Disney veel waardering voor zijn verbeelding van het verhaal. Het weerhield hem er niet van door te gaan met het maken van lange tekenfilms. In het begin van de film kondigt hij al twee nieuwe producties aan: op de boekenplank, waar Japie Krekel het Oscarwinnende liedje 'When you wish upon a star' ('Als er eens een ster verschiet') zingt, staan naast "Pinocchio" ook "Peter Pan" en "Alice in Wonderland".
Bioscooppremière
7 februari 1940 (USA)
15 juli 1949 (Nederland)
Uitgezonden door
Disney XD (15 mei 2010 / 4 juli 2010)
Originele/alternatieve titel
Pinocchio
Disney Classic no. 2
Creatie
Carlo Collodi (boek "Le avventure di Pinocchio, storia di un burattino")
Scenario
Ted Sears
Otto Englander
Webb Smith
William Cottrell
Joseph Sabo
Erdman Penner
Aurelius Battaglia
Bill Peet
Ontwerp personages
Campbell Grant
Joe Grant
Albert Hurter
John P. Miller
Martin Provensen
John Walbridge
Ontwerp decors
Ray Huffine
Claude Coats
Merle Cox
Ed Starr
Muziek
Paul J. Smith
Liedjes
Leigh Harline
Ned Washington
Frank Churchill
Animatieregie
Arthur Babbit
Milton Kahl
Ward Kimball
Eric Larson
Fred Moore
Wolfgang "Woolie"Reitherman
Franklin Thomas
Vladimir Tytla
Regie
Hamilton Luske
Ben Sharpsteen
Producent
Walt Disney
Nederlandse stemmenregie (film 1949)
Cruys Voorbergh
Nederlandse vertaling (video 1995)
Jan Derk Beck
Nederlandse stemmenregie (video 1995)
Hans Hulshof
Met de stemmen van (originele versie)
- Pinocchio - Dickie Jones
- Jiminy Cricket - Cliff Edwards
- Geppetto - Christian Rub
- The Blue Fairy - Evelyn Venable
- John Worthington Foulfellow - Walter Catlett
- Stromboli - Charles Judels
- Lampwick - Frankie Darro
- Coachman - Charles Judels
- Gideon - Mel Blanc
Met stemmen van (Nederlandse versie, film 1949)
- Pinokkio - Frits Waterman
- Jiminé de krekel - Cruys Voorbergh
- Gepetto - Frits van Dijk
- De Blauwe Fee - Enny Mols-de Leeuwe
- Jantje Fatsoen - Ko van Dijk
- Stromboli - Louis van Gasteren
- Lampepit - Jan Retèl
Met stemmen van (Nederlandse versie, video 1995)
- Pinokkio - Siert Peters
- Japie Krekel - Donald de Marcas, Olaf Wijnants (zangstem)
- Gepetto - Wim van Rooij
- De Blauwe Fee - Bernadette Kraakman
- Jantje Fatsoen - Jan Nonhof
- Stromboli - Jan Anne Drenth
- Lampepit - Romke Schuitema
- Alexander - Steffen Dales
- Koetsier - Carol van Herwijnen
Publicatiedatum: 27 december 2009
Laatste aanvulling: 28 dfecember 2016
© Walt Disney Productions
Jaren 10, Disney XD, Walt Disney, Jan Nonhof, Jan Anne Drenth, Olaf Wijnants