Lady en de Vagebond (1955)
De vijftiende lange tekenfilm van Walt Disney vond zijn oorsprong in de jaren 30 toen Joe Grant, één van de medewerkers van de Disney Studio’s, een tekening liet zien die hij gemaakt had van zijn hond Lady. Walt Disney moedigde hem aan meer tekeningen te maken en er een verhaal bij te schrijven als basis voor een tekenfilm. Grant bedacht onder meer dat Lady minder aandacht zou krijgen van haar baasjes als er een baby werd geboren en het bezoek van een schoonmoeder met haar gemene Siamese katten. Deze elementen zouden in de uiteindelijke film terechtkomen maar Walt Disney vond het verhaal te mager en Lady te lief als basis voor een tekenfilm.
Toen hij een paar jaar later het korte verhaal “Happy Dan the cynical dog” van Ward Greene las leek hem dat een goed uitgangspunt voor de film maar door de Tweede Wereldoorlog bleef het project lang op de plank liggen. Begin jaren 50, toen de Disney studio’s weer winstgevend werden, kreeg Ward Greene het verzoek zijn verhaal tot roman te bewerken. Walt Disney had inmiddels de naam Tramp bedacht voor de tegenspeler van Lady. Joe Grant was een paar jaar eerder met ruzie vertrokken en zijn naam werd nergens meer genoemd, ondanks dat Lady zijn hond was geweest. Het verhaal werd gesitueerd in een Amerikaans stadje, ergens rond het jaar 1910.
De hele film werd gemaakt vanuit het oogpunt van de honden. Hoe de bazin van Lady heet wordt nergens vermeld omdat haar man Jim haar altijd Lieverd noemt. Lady groeit op in de betere buurt van de stad en is bevriend met de honden Jock en Snuffel. Als ze door een samenloop van omstandigheden de zwerfhond Vagebond leert kennen verandert dat haar beschermde leventje volkomen. Door hem maakt ze kennis met andere honden die in het asiel een onzekere toekomst hebben en beleeft ze een romantisch diner met een bord spaghetti. Als Vagebond een rat verjaagt uit het huis van Lady wordt hij in de familie opgenomen en stichten zij zelf een gezin.
De film werd uitgebracht in CinemaScope, een nieuw breedbeeldformaat wat de tekenaars de gelegenheid gaf de honden van links naar rechts door het beeld te laten rennen. Tal van honden en andere dieren werden daarom uitvoerig bestudeerd en de decors werden zoveel mogelijk vanuit het gezichtspunt van de honden gemaakt. Toen de film voltooid was bleek dat lang niet alle bioscopen films in CinemaScope konden projecteren en werd noodgedwongen een tweede versie met aangepaste animatie in het standaardformaat gemaakt. Bijzonder was de medewerking van de befaamde zangeres Peggy Lee, zij schreef en zong enkele liedjes en sprak vier stemmen in.
In Nederland was de film een half jaar na de Amerikaanse première te zien in een Nederlandse versie met een uitgebreide stemmencast waarvan de meeste namen afkomstig waren uit de hoorspelkern. Ruim twintig jaar later was ‘Lady en de Vagebond’ bij heruitbreng in de bioscoop tijdens de Paasvakantie de eerste Disneyfilm die een nieuwe nasynchronisatie kreeg. In 2001 verscheen een vervolg dat direct op video en dvd werd uitgebracht, ‘Lady en de vagebond II: Rakkers avontuur’. Rakker was aan het einde van de eerste film al even te zien en in het vervolg blijkt dat hij veel op zijn vader lijkt.
Bioscooppremière
16 juni 1955 (USA)
23 december 1955 (Nederland, eerste Nederlandse versie)
5 april 1979 (Nederland, tweede Nederlandse versie)
Originele/alternatieve titel
Lady and the tramp
Disney Classic no. 15
Creatie
Ward Greene
Joe Grant
Scenario
Erdman Penner
Joe Rinaldi
Ralph Wright
Don DaGradi
Muziek
Oliver Wallace
Liedjes
Peggy Lee
Sonny Burke
Liedjes gezongen door (originele versie)
Peggy Lee
George Givot
Bill Thompson
Thurl Ravenscroft
Bill Lee
Max Smith
Bob Hamlin
Bob Stevens
Disney Chorus
Liedjes gezongen door (Nederlandse versie, 1979)
Nelleke Burg
Rick Luycx
Janke Dekker
Doris Baaten
Edward Reekers
Pim Roos
Frank Affolter
Bill van Dijk
Lasca ten Kate
Tom Meijer
Animatieregie
Milt Kahl
Frank Thomas
Ollie Johnston
John Lounsbery
Wolfgang Reitherman
Eric Larson
Hal King
Les Clark
Regie
Hamilton Luske
Clyde Geronimi
Wilfred Jackson
Producent
Walt Disney
Nederlandse stemmenregie (film 1955)
Wim Povel
Nederlandse vertaling dialogen (film 1979)
Jan Derk Beck
Nederlandse vertaling liedjes (film 1979)
Harrie Geelen
Nederlandse stemmenregie (film 1979)
Arnold Gelderman
Met de stemmen van (originele versie)
- Lady - Barbara Luddy
- Tramp - Larry Roberts
- Jim - Lee Millar
- Darling - Peggy Lee
- Trusty - Bill Baucom
- Jock - Bill Thompson
- Aunt Sarah - Verna Felton
- Tony - George Givot
- Joe - Bill Thompson
- Si - Peggy Lee
- Am - Peggy Lee
- Beaver - Stan Freberg
- Toughy - Dallas McKennon
- Dachsie - Bill Thompson
- Peg - Peggy Lee
- Bull - Bill Thompson
- Boris - Alan Reed
- Pedro - Dallas McKennon
- Policeman - Bill Thompson
- Dogcatcher - Lee Millar
- Professor - Dallas McKennon
- Al the alligator - Thurl Ravenscroft
- Hyena - Dallas McKennon
Met de stemmen van (Nederlandse versie, film 1955)
- Jan Apon
- Nina Bergsma
- Hetty Blok
- Harry Bronk
- Henk Dorel
- Henny Fontaine
- Ans Heidendaal
- Lo van Hensbergen
- Lex Karsemeyer
- Han Konig
- Gerard van Krevelen
- Jenny van Maerlant
- Sonja Oosterman
- Léon Povel
- Bert Robbe
- Mela Soesman
- Gré Spierenburg
- Otto Sterman
Met de stemmen van (Nederlandse versie, film 1979)
- Lady - Angélique de Boer
- Vagebond - Johnny Kraaijkamp Jr.
- Jim - Bram van der Vlugt
- Lieverd - Anne Wil Blankers
- Snuffel - Peter Aryans
- Jock - Henk Elsink
- Tante Saar - Henni Orri
- Tony - Tom Meijer
- Joe - Arnold Gelderman
- Si - Nelleke Burg
- Am - Nelleke Burg
- Bever - Paul van Gorcum
- Toughie - Frits Lambrechts
- Peggy - Nelleke Burg
- Bul - Hero Muller
- Boris - Arnold Gelderman
- Agent - Paul van Gorcum
Tussen 8 december 1955 en 12 januari 1956 publiceerden dagbladen De Telegraaf en De Courant/Nieuws van de Dag het verhaal van de film als een dagelijkse strip, waarin Vagebond de naam Schelm heeft gekregen.
Publicatiedatum: 26 juli 2013
Laatste aanvulling: 19 juli 2016
© Walt Disney Productions
Walt Disney, Arnold Gelderman, Paul van Gorcum, Bram van der Vlugt, Hero Muller, Harrie Geelen, Angélique de Boer, Bill van Dijk, Frits Lambrechts